Κατανόηση της γλώσσας του σώματος και της συμπεριφοράς της γάτας: Ένας ολοκληρωμένος οδηγός

Γάτες - απόμακρες, μυστηριώδεις, απρόβλεπτες, διπρόσωπες.

Αυτά είναι μερικά από τα πολλά επίθετα που χρησιμοποιούν συχνά οι άνθρωποι, όταν μου περιγράφουν τις γάτες. Και ενώ μπορώ να καταλάβω τους λόγους, στο δικό μου κόσμο αυτό δεν ισχύει.

Σε παλαιότερες εποχές, οι άνθρωποι μπορεί να θεωρούσαν ότι οι γάτες κάνουν μονάχα ένα πράγμα- ότι χρησιμοποιούν τα σπίτια μας σαν ξενοδοχείο, ενώ περνούν το χρόνο τους έξω, κυνηγώντας παράσιτα ή, εναλλακτικά, τεμπελιάζοντας όλη μέρα στον ήλιο.

Στις μέρες μας, ωστόσο, τείνουμε περισσότερο να αναγνωρίζουμε τα υπέροχα αιλουροειδή μας ως αναπόσπαστο μέλος της οικογένειας. Ένα επικοινωνιακό, παιχνιδιάρικο και τρυφερό πλάσμα, του οποίου η συμπεριφορά και η γλώσσα του σώματος αξίζει να μελετηθεί και να κατανοηθεί, ώστε να γίνουμε όσο το δυνατόν καλύτεροι κηδεμόνες.

Και πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση. Η ζωή με μια γάτα που βιώνει μη διεγνωσμένο άγχος ή ανησυχία, ενδεχομένως, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και δυσκολίες και σε εμάς. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως η νόσος κατώτερου ουροποιητικού των γατών (FLUTD), γι' αυτό είναι πραγματικά πολύ σημαντικό να προσπαθούμε να κατανοούμε καλύτερα τη γλώσσα του σώματος και τη συμπεριφορά των γατών μας.

Οι γάτες βιώνουν άγχος και το εσωτερικεύουν

Σε αντίθεση με τους σκύλους, οι γάτες τείνουν να εσωτερικεύουν το συναισθηματικό άγχος και αυτό μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στη συμπεριφορά τους, την υγεία και την ευεξία τους.

Μια δυστυχισμένη γάτα δεν μπορεί να μας πει με λόγια ότι φοβάται τον κοκκινοτρίχη γάτο της διπλανής πόρτας ή ότι είναι αναστατωμένη από την παρουσία ενός νέου ανθρώπου στο σπίτι, και επειδή η γλώσσα του σώματος της γάτας είναι διακριτική, η συναισθηματική της κατάσταση μπορεί να παραμείνει ανεπίγνωστη για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια.

Οι οικόσιτες γάτες αποτελούν το απόλυτο υπόδειγμα μοναχικού κυνηγού. Μάλιστα, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι έχει πει: "Το μικρότερο αιλουροειδές είναι ένα αριστούργημα."

Σε αντίθεση με τα μεγάλα αιλουροειδή, όπως τα λιοντάρια, που ζουν σε κοινωνικές ομάδες και κυνηγούν ως ομάδα, οι δικοί μας "θηρευτές του σαλονιού" είναι φτιαγμένοι για να κυνηγούν μόνοι τους. Οι γάτες είναι νυκτόβιες - που σημαίνει ότι είναι πιο δραστήριες κατά την αυγή και το σούρουπο - εξού και τα απίστευτα μάτια τους που έχουν εξελιχθεί, ώστε να συλλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο φως σε χαμηλά επίπεδα φωτισμού και η απίστευτα οξεία ακοή τους, η οποία τους επιτρέπει να ανιχνεύουν ακόμη και το παραμικρό τρίξιμο ή θρόισμα από το θήραμά τους.

Σημαντικό είναι ότι οι γάτες μας κυνηγούν μικρά θηράματα που αρκούν για να χορτάσουν οι ίδιες, όπως ποντίκια. Τους αρέσει να τρώνε μόνες τους και μπορεί να κυνηγήσουν έως και 12 φορές την ημέρα για να ικανοποιήσουν τις διατροφικές τους ανάγκες.

Στις γάτες δεν αρέσει να μοιράζονται

Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό των οικόσιτων γατών. Καθώς δεν έχουν την ανάγκη να συνεργαστούν με άλλα πλάσματα του είδους τους για να επιτεθούν σε μεγάλα θηράματα, δεν έχουν ανάγκη για εμφανή κοινωνική σηματοδότηση. Με απλά λόγια, οι γάτες δεν μοιράζονται. Ενώ ορισμένες μπορεί να ανέχονται ή και να εκτιμούν την παρέα των αδελφών τους, η συντριπτική πλειοψηφία είναι πιο ευτυχισμένη όταν κυριαρχεί στο δικό της χώρο και οι αλληλεπιδράσεις γίνονται με τους δικούς της όρους.

Ουσιαστικά, αυτές οι έμφυτες ανάγκες είναι που κάνουν τις γάτες τόσο γοητευτικές στα μάτια μας. Η αυτοπεποίθησή τους είναι αξιοσημείωτη για ένα μικρό, σχετικά εύθραυστο ζώο που είναι εγγενώς ευάλωτο και όμως είναι περιπετειώδεις, περίεργες, ικανές να τρέφονται μόνες τους, να περιποιούνται τον εαυτό τους και να χρησιμοποιούν την εκπληκτική τους ευκινησία και εφευρετικότητα για να εξερευνούν και να εκμεταλλεύονται το περιβάλλον τους.

Τόση αυτονομία, κι όμως επιλέγουν να μένουν μαζί μας!

Φυσικά, οι άνθρωποι είναι χρήσιμοι για τις γάτες, καθώς τους παρέχουμε καταφύγιο, ζεστασιά, ασφάλεια, τροφή και άνεση. Αλλά δεν είναι μόνο οι πόροι μας που κάνουν τις γάτες να θέλουν να μένουν μαζί μας. Δημιουργούν επίσης ισχυρούς δεσμούς μαζί μας.

Οι δεσμοί αυτοί υπερβαίνουν τις διαφορές μεταξύ των ειδών. Ειδικά αν μάθουμε να καταλαβαίνουμε και να εκτιμούμε αυτά που μας λένε οι γάτες μας με τον δικό τους μοναδικό και διακριτικό τρόπο.

Οι γάτες αγαπούν τους καλούς τρόπους

Οι γάτες είναι ευαίσθητα πλάσματα. Και περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αγαπούν τους καλούς τρόπους!

Οι στάσεις του σώματος της γάτας και οι διάφοροι τύποι νιαουρίσματος δεν είναι εμφανείς. Δεν μας γαβγίζουν όταν θέλουν προσοχή ή όταν ανησυχούν για μια κατάσταση, ούτε πετάγονται κουνώντας την ουρά τους, όσο κι αν χαίρονται που μας βλέπουν.

Στην πραγματικότητα, όπως εξηγώ συχνά σε ανήσυχους γονείς κατοικίδιων, το γεγονός ότι η γάτα σας έρχεται στο σπίτι, νιαουρίζει μια φορά για να μάθει πού βρίσκεστε και μετά πηγαίνει επάνω για να βγάλει κομμάτια βρωμιάς από τα πόδια της στη δική σας πλευρά του κρεβατιού είναι πραγματικό κομπλιμέντο!

Μάθετε να μιλάτε τη γλώσσα των γατών

Το να μάθουμε να μιλάμε τη "γλώσσα των γατών‘ απαιτεί να γίνουμε μάστορες της παρατήρησης. Η διαφορά μεταξύ μιας γάτας που είναι ακίνητη και σκυμμένη από πόνο ή φόβο, σε σχέση με μια άλλη που είναι εντελώς χαλαρή με την ουρά της τυλιγμένη γύρω της και τα πόδια της χωμένα από κάτω, μπορεί να είναι δύσκολο να διαβαστεί, ακόμα και για έμπειρους κηδεμόνες γάτας. Ωστόσο, μπορείτε να μάθετε να ξεχωρίζετε τις διαφορές. Θα δείτε, έχει πλάκα!

Η εκμάθηση των μικροεκφράσεων των αιλουροειδών δεν σημαίνει μόνο ότι θα είστε σε θέση να εντοπίζετε πότε τα πράγματα δεν πάνε καλά με τη γατούλα σας - και να παρεμβαίνετε εγκαίρως - αλλά θα αυξήσει επίσης την αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ σας και θα εμβαθύνει τη σχέση και το δεσμό σας. 

Συνήθη σήματα της γλώσσας του σώματος της γάτας και τα νοήματά τους:

Σήμα γάτας	Σημασία
Αργό ανοιγοκλείσιμο των ματιών	Εμπιστοσύνη και στοργή
Γουργουρητό	Ικανοποίηση ή αυτο-ανακούφιση
Μαζεμένα αυτιά	Φόβος, επιθετικότητα ή υπερδιέγερση
Κούνημα ουράς	Ερεθισμός ή αυξημένη εγρήγορση
Κοιλιά προς τα πάνω (χωρίς να ζητάει χάδια)	Αμυντική στάση, όχι πάντα υποταγή

Ακολουθούν οι σημαντικότερες συμβουλές μου για να ενισχύσετε την επικοινωνία σας με τις γάτες και να κατανοήσετε ακόμη καλύτερα τη συμπεριφορά τους:

1. Δώστε τους αυτό που χρειάζονται (και μην το παίρνετε προσωπικά αν δεν θέλουν να καθίσουν στην αγκαλιά σας!)

Κάθε γάτα έχει ξεχωριστές προτιμήσεις. Εντάξει, ας το πούμε με απλά λόγια: είναι ιδιότροπες! Όσο πιο καλό είναι το περιβάλλον που τους προσφέρουμε, τόσο πιο ευτυχισμένες είναι.

Για τις περισσότερες γάτες αυτό περιλαμβάνει αρκετές συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές προδιαγραφές: ζουν σε έναν τρισδιάστατο κόσμο, οπότε υπολογίστε και τα ύψη όταν σκέφτεστε πού θα ήθελε η γατούλα σας να περνάει το χρόνο της. Τα ψηλά μέρη όπου χωράει άνετα μόνο μία γάτα, όπως ένα ράφι με βιβλία ή ένας ειδικά κατασκευασμένος πύργος για γάτες, είναι... ψηλά στη λίστα επιθυμιών τους!

Οι γάτες αγαπούν τους καλούς τρόπους. Αυτό σημαίνει ότι προτιμούν να να είναι εκείνες που θα προσεγγίσουν, παρά το ανάποδο. (Αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που δεν συμπαθούν τις γάτες συχνά τις έλκουν σαν μαγνήτες!) Πολλές προτιμούν επίσης να κάθονται μαζί σας ή δίπλα σας, απολαμβάνοντας τη συντροφιά σας χωρίς την ανάγκη για πλήρη φυσική επαφή. Δεν επιζητούν όλες οι γάτες χάδια και αγκαλιές. Όπως οι άνθρωποι μπορεί να έχουν διαφορετικές προτιμήσεις όσον αφορά την επαφή με τους άλλους, το ιδιο συμβαίνει και με τις γάτες. Αν το εκτιμήσετε, το αποδεχτείτε και το σεβαστείτε, θα μπορέσετε να δημιουργήσετε την εμπιστοσύνη που οι περισσότεροι άνθρωποι επιζητούν με τις γάτες τους.

2. Μάθετε τη γλώσσα του σώματος των αιλουροειδών και τα διακριτικά σημάδια

Πολλοί άνθρωποι μαθαίνουν με τον δύσκολο τρόπο ότι ένα μικρό τίναγμα της ουράς της γάτας τους είναι το πρώτο σημάδι ότι δεν είναι ευτυχισμένη. Είναι προτιμότερο να εντοπίζετε αυτά τα ανεπαίσθητα σήματα και να ενεργείτε σύμφωνα με αυτά - τερματίζοντας την αλληλεπίδραση - παρά να περιμένετε μέχρι η γάτα να ενοχληθεί τόσο πολύ από την έλλειψη κατανόησης, ώστε να αρχίσει να κουνάει απότομα την ουρά της, να επιτεθεί με νύχια ή δόντια, ή ακόμη και να το σκάσει.

Οι γάτες δεν είναι διπρόσωπες. Είναι διακριτικές. Πρόκειται για μεγάλη διαφορά.

3. Κατανοήστε τα συστήματα ασφαλείας της γάτας σας με βάσει τις οσμές

Οι περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν πληροφορίες για τον κόσμο γύρω τους κυρίως μέσω οπτικών και ακουστικών μέσων. Οι γάτες βασίζονται κυρίως στην όσφρηση.

Αυτό σημαίνει ότι για να αισθάνονται ευτυχισμένες και ασφαλείς, χρησιμοποιούν μια σειρά από διαφορετικά συστήματα οσμών που τις κάνουν να αισθάνονται ότι όλα είναι ασφαλή και οικεία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι γάτες τρίβονται πάνω μας. Θέλουν να μυρίζουμε όπως αυτές, σαν οικογένεια. Αναγνωρίζουν κυριολεκτικά εμάς (και τα άλλα κατοικίδια της οικογένειας) από τη μυρωδιά τους και όχι από την οπτική αναγνώριση και πρέπει να ανανεώνουν αυτή την "οικογενειακή οσμή‘ κάθε λίγες ώρες για να διατηρούν συνεχώς αυτό το αίσθημα ασφάλειας.

Αυτές οι πληροφορίες είναι απαραίτητες για την ευημερία της γάτας σας. Σκεφτείτε πόσο τρομακτικό μπορεί να είναι για τη γάτα σας να βρει ξαφνικά έναν ξένο στο σπίτι της, είτε πρόκειται για ένα νέο μωρό, τη νέα σας σχέση ή μια άλλη γάτα με την οποία συζεί και συμπαθεί, αλλά η οποία πήγε στον κτηνίατρο και γύρισε σπίτι μυρίζοντας διαφορετικά.

4. Μην υποτιμάτε τον αντίκτυπο του συναισθηματικού άγχος

Πολύ συχνά, οι κηδεμόνες γατών μου λένε ότι η γάτα τους είναι "άτακτη", επειδή γρατζουνάει τα έπιπλα, ψεκάζει ούρα παντού, κατουράει στο κρεβάτι ή ακόμη πως είναι επιθετική. Μερικές φορές υπονοούν ακόμη και ότι η γάτα τους "τιμωρεί" σκόπιμα, επειδή λείπουν από το σπίτι, για παράδειγμα.

Δυστυχώς, αυτή είναι μια τεράστια παρερμηνεία, η οποία έχει περαιτέρω αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά της γάτας σας.

Ως έμπειρη πιστοποιημένη κλινική συμπεριφορίστρια ζώων, γνωρίζω ότι κάθε πρόβλημα συμπεριφοράς που παρουσιάζει μια γάτα οφείλεται είτε σε ένα κρυφό κλινικό πρόβλημα, είτε σε μια κρυφή συναισθηματική διαταραχή, ή και στα δύο!

Τα προβλήματα συμπεριφοράς δεν προκύπτουν ποτέ από το πουθενά και χωρίς λόγο

Εξαιτίας αυτού, είναι ζωτικής σημασίας οποιαδήποτε αλλαγή συμπεριφοράς της γάτας σας να διερευνάται από κτηνίατρο, ο οποίος θα πρέπει να μην παραλείψει τίποτα στην προσπάθειά του να βρει την αιτία: οι μισές από όλες τις περιπτώσεις που εξέτασα πέρυσι περιείχαν κλινική συνιστώσα και μιλάμε μάλιστα για εκείνες που διαγνώστηκαν! Βασικά, αν η γάτα σας συμπεριφέρεται με τρόπο ασυνήθιστο, θα πρέπει εξεταστεί από κτηνίατρο και συμπεριφοριολόγο.

Μετά από αυτό, το επόμενο βήμα είναι να διασφαλίσουμε ότι αξιολογούνται όλες οι πτυχές της συναισθηματικής ευημερίας των γατών μας. Η υγεία και η ευημερία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες στις γάτες και οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι και οι δύο αυτές πτυχές αντιμετωπίζονται σωστά. Τα καλά νέα είναι ότι μερικές φορές η "θεραπεία‘ ακόμη και ενός δύσκολου προβλήματος συμπεριφοράς μπορεί να επιτευχθεί με σχετικά απλές και εύκολες αλλαγές. Οι γάτες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στο περιβάλλον τους, στη ρουτίνα και στη συμπεριφορά μας, πράγμα που αποτελεί ευλογία και κατάρα συγχρόνως!

Φροντίστε να αφιερώνετε χρόνο για παιχνίδι με τη γάτα σας

Γνωρίζατε ότι μπορείτε να μεταμορφώσετε τη σχέση σας με τη γάτα σας απλά μέσω του παιχνιδιού και του εμπλουτισμού; Στοιχηματίζω ότι κουνάτε το κεφάλι σας καταφατικά... το κάνετε όμως;

Οι γάτες λατρεύουν το παιχνίδι. Πολλές είναι εξαιρετικά έξυπνες, ενώ λατρεύουν και την εκπαίδευση, αλλά πόσοι από εμάς προσπαθούμε πραγματικά να τις μάθουμε να αλληλεπιδρούν μαζί μας με αυτόν τον τρόπο;

Οι γάτες μαθαίνουν με διαφορετικούς τρόπους, όπως ακριβώς και οι σκύλοι... και οι άνθρωποι. Κατά γενικό κανόνα, τους αρέσει να παίζουν συχνά και για σύντομα χρονικά διαστήματα, με την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ κίνησης και θορύβου, ώστε να απασχολούνται, χωρίς όμως να τρομάζουν. Πολλές γάτες ανταποκρίνονται καλά στην εκπαίδευση με μικρές, νόστιμες λιχουδιές ως κίνητρο και ανταμοιβή, ενώ άλλες προτιμούν το «πιάστο και φέρτο πίσω» και τα παιχνίδια που κινούνται γρήγορα.

Η ανακάλυψη των παιχνιδιών που πραγματικά απολαμβάνει η γάτα σας είναι μέρος της διασκέδασης του να είσαι ένας ενεργός κηδεμόνας γάτας και ως ειδικός σε θέματα συμπεριφοράς μπορώ να επιβεβαιώσω τη δύναμη της διασκέδασης σε μια σχέση. Είναι συχνά ο κρίκος που λείπει στην επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου και γάτας και μπορεί να χτίσει δεσμούς που διαρκούν μια ζωή.

Μαθαίνοντας να διαβάζετε τα διακριτικά μηνύματα που σας στέλνει η γάτα σας, προσφέροντάς της ένα περιβάλλον που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της και αντιμετωπίζοντας συναισθηματικά ή συμπεριφορικά ζητήματα με διορατικότητα, υπομονή και φροντίδα, μπορείτε να βελτιώσετε την ευημερία της γάτας σας και να ενδυναμώσετε τη σχέση σας. Η κατανόηση και ο σεβασμός προς τη μοναδική φύση της γάτας θα σας βοηθήσει να γίνετε ο καλύτερος κηδεμόνας, εξασφαλίζοντας μια ευτυχισμένη και υγιή ζωή για τον αιλουροειδή φίλο σας.